Ευρωπαϊκή υποκρισία για την ανεργία των νέων

Με τις προβλέψεις για την ευρωζώνη να δίνουν ύφεση 0,4-0,6% για δεύτερη χρονιά και τα τελευταία στοιχεία για την ανεργία των νέων να δείχνουν μεγάλη άνοδο μέσα σε δύο χρόνια –από 19,6% σε 24,4% μεταξύ Απριλίου 2011 και Απριλίου 2013– η Κομισιόν ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα παράταση της προθεσμίας μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων σε έξι χώρες της Ε.Ε., ενώ οι υπουργοί Εργασίας και Οικονομικών της Γαλλίας και της Γερμανίας πάλι «έβγαλαν από το μανίκι τους» νέους άσους για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου: ένα ευρωπαϊκό Νιου Ντιλ για την ανάπτυξη και την απασχόληση, το οποίο θα περιλαμβάνει και ένα «πραγματικό», κατά δήλωση Ολάντ, σχέδιο αντιμετώπισης της ανεργίας των νέων. Τρεις λόγοι υποκρισίας Οι ανακοινώσεις αποτελούν άλλη μία επιβεβαίωση της υποκρισίας των Ευρωπαίων ηγετών απέναντι στο ζήτημα της ανεργίας των νέων, ιδίως των Γάλλων και των Γερμανών που παίζουν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Υποκρισία για τρεις τουλάχιστον λόγους. Πρώτον, διότι η αισθητή άνοδος της ανεργίας των νέων τα δύο τελευταία χρόνια ήταν η αναμενόμενη παράπλευρη απώλεια των πολιτικών λιτότητας που οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν και οι πρωτοβουλίες τους επιδιώκουν να δώσουν στα θύματα την εντύπωση ότι εργάζονται για το καλό τους. Δεύτερον, διότι οι ανακοινώσεις έγιναν προτού εξασφαλιστούν πρόσθετοι πόροι πέραν των 6 δισ. ευρώ που έχουν δεσμευτεί για προγράμματα απασχόλησης των νέων από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία την περίοδο 2014-2020. Εξάλλου, ακόμα και το παραπάνω ποσό είναι καταφανώς αναντίστοιχο με τον αριθμό των άνεργων νέων στην Ε.Ε. στους οποίους υποτίθεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη Σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να εγγυώνται είτε την προσφορά θέσης εργασίας είτε τη συνέχιση της εκπαίδευσης είτε μαθητεία ή κατάρτιση, σε διάστημα τεσσάρων μηνών από το τέλος της εκπαίδευσης ή την είσοδο στην ανεργία. Την ίδια στιγμή, η νέα ιδέα - πρόταση των γαλλογερμανών για παροχή μεγάλου ύψος δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας βρίσκεται σε εντελώς διερευνητικό στάδιο, όπως φάνηκε από τις δηλώσεις του προέδρου της Τράπεζας, που είπε ότι δεν υπάρχει μέχρι τώρα κανένα μεγαλόπνοο σχέδιο. Ο τρίτος λόγος της υποκρισίας έχει να κάνει με το ίδιο το περιεχόμενο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων που συνοψίζεται στο δίπτυχο κατάρτιση-διεθνής κινητικότητα και μεταφράζεται σε «αναμονή μέχρι την ανάκαμψη» και «επιδοτούμενη μετανάστευση». Αναμονή σε θέσεις κατάρτισης Η ένταξη των νέων σε προγράμματα κατάρτισης (μαθητεία, πρακτική άσκηση, συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση) και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η επανεκπαίδευση αποτελούν το άλφα και το ωμέγα της ευρωπαϊκής πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων στο πλαίσιο των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. Η κυρίαρχη άποψη στα οικονομικά της εργασίας αποδίδει την τελευταία είτε στον υψηλό κατώτατο μισθό είτε στην κακή σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας είτε στην αναντιστοιχία των προσόντων με τις απαιτήσεις των θέσεων εργασίας. Σε περιόδους ύφεσης, η άποψη αυτή αποδεικνύεται υποκριτική, προσπαθώντας να συγκαλύψει ότι η ανεργία των νέων οφείλεται σε έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης και όχι στα ελλιπή προσόντα των ανέργων. Στην πραγματικότητα, σε περιόδους ύφεσης, η επιδοτούμενη κατάρτιση διατηρεί τους νέους σε κατάσταση αναμονής, δίνοντάς τους και κάποιο χαμηλό εισόδημα, μέχρις ότου η οικονομία ανακάμψει και τους απορροφήσει σε νέες θέσεις απασχόλησης. Επίσης, μειώνοντας το εργατικό κόστος, οδηγεί σε λιγότερες προσλήψεις ή και σε απολύσεις εργαζομένων με υψηλότερο κόστος. Επιδοτούμενη μετανάστευση Τους τελευταίους μήνες, λόγω της συνεχιζόμενης και επεκτεινόμενης κρίσης και της αλματώδους ανόδου της ανεργίας των νέων στην περιφέρεια της ευρωζώνης, εισήχθη στην ευρωπαϊκή πολιτική για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων η διάσταση της διεθνούς κινητικότητας των νέων με σκοπό τη μαθητεία/κατάρτιση. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΟΑΕΔ επιδοτεί την πρακτική άσκηση στο εξωτερικό φοιτητών πανεπιστημίων (μέχρι 3 μήνες) και σπουδαστών ΤΕΙ (μέχρι 6 μήνες). Εάν αυτό συνδυαστεί και με το γερμανικό πρόγραμμα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης διάρκειας 2,5 έως 3,5 ετών για νέους 18 έως 35 ετών με απολυτήριο λυκείου από άλλες χώρες της Ε.Ε., ιδίως από τον ευρωπαϊκό Νότο, που θα ξεκινήσει σε τρεις-τέσσερις μήνες και στο οποίο θα συμμετέχουν νέοι από τη χώρα μας, τότε βρισκόμαστε μπροστά στην έναρξη του φαινομένου της επιδοτούμενης μετανάστευσης προς το Βορρά της Ευρώπης, ως μοναδική λύση στο πρόβλημα απασχόλησης και έλλειψης επαγγελματικού μέλλοντος των «χαμένων γενεών» του Νότου. Με την οργάνωση πλέον των μεταναστευτικών ροών και άρα τη διευκόλυνσή τους, μπαίνουμε σε μία καινούργια φάση επιτάχυνσης της διαρροής του εκπαιδευμένου νεανικού δυναμικού της χώρας μας –και των υπόλοιπων χωρών της Ε.Ε. με υψηλή ανεργία– προς τις χώρες του Βορρά της Ευρώπης και κυρίως τη Γερμανία, που υποκριτικά θα εμφανίζουν την εκμετάλλευση του εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού του Νότου ως «εξυπηρέτηση», «παροχή» και ένδειξη «αλληλεγγύης» προς τους υπερχρεωμένους εταίρους που δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα μόνοι τους. * Η Μ. Καραμεσίνη είναι καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. http://www.epohi.gr/portal/politiki/12603-2013-06-02-13-54-07